KİTAP HAKKINDA

“Ekümenik Kutsal Kitap” olarak düzenlediğimiz bu eser; Sultan Abdülhamit Han zamanında devrin Millî Eğitim Bakanlığınca onaylanmış ve 1885 tarihli Osmanlıca “Kitab-ı Mukaddes” ile “Gizlenen(**) Kitaplar”ın birleştirilmesinden oluşturulmuş bir külliyattır. Böylece dünyada çeşitli Hıristiyan mezheplerince kabul edilen ‘Kanonik'(*) “Tüm Kutsal Kitaplar,” ilk kez Osmanlıcasından sadeleştirilerek bugünkü Türkçe'ye kazandırılmıştır.

Bu kitabın önemli bir bölümünü oluşturan ve daha önce yayınladığımız “Gizlenen(**) Kitaplar”; Hollanda'nın Leyden Üniversitesi Kütüphanesi'nde muhafaza edilen Ali Bey'in Osmanlıca el yazması tercümesinin orijinal nüshalarının kopyalarını temin ettikten sonra, yine ilk defa bugünkü Türkçe'ye sadeleştirerek tercüme edip yayınladığımız bir eserdir ve Türkçe olarak hiç yayınlanmamış on altı kitaptan oluşmaktadır.(***)

'Kitab-ı Mukaddes'i ilk defa Osmanlıca'ya çeviren Hâki'nin çevirisini beğenmeyen IV. Mehmet(Kuşçu), baş tercümanı Ali Bey'den yeni ve tam/mükemmel bir çevirisini ister. Ali Bey de l662-1666 yılları arasında çalışarak çevirisini, -dönemin Dışişleri Sefiri olan Hollanda'lı Lewin Warnerius'un da katkılarıyla- tamamlar. Bu çeviri, Osmanlı coğrafyasında asırlarca biliniyordu.

Ne gariptir ki Kitab-ı Mukaddes'in Türkçe baskılarında; Ali Bey'in Osmanlıca el yazması nüshasının esas alındığı vurgulanmasına rağmen asıl nüshada var olan on altı kitap ve bölümleri yoktu?

Kutsal Kitap'tan dışlanan, -adeta- gizlenen ve ismi zikredilmeyen bu kitaplardan dört tanesi ( I. Ezra, II. Ezra, III. Makabeliler ve Manessa'nın Duası ) Haziran 2003 yılına kadar yeni Türkçe olarak hiç yayınlanmamıştı. Yayınlanan diğer kitaplar da eksik veya Osmanlıca aslına uygun olmayan başka bir Yunanca çeviridendi.

Daha önceki haliyle (Gizlenen Kitaplar'da yayınladığımız kitaplar ve bölümlerinin de içinde bulunduğu) Kitab-ı Mukaddes'i, Ali Bey, Latince ve Yunanca'dan çevirmiştir; (Onun bu çevirileri yaparken bir dizi el yazması eski metinlere de bakması olasıdır; çünkü kendisinin 17 dili bildiği söyleniyor.) Bu Latince çeviri 'Vulgata' adı ile Aziz Hieronimus tarafından 'Septuaginta' denilen Yunanca tercümeden Latinceye çevrilen kitaptır. 'Septuaginta'(Yetmişler) ise; İ.Ö. yaklaşık 200 yıllarında 70 kişilik bir heyet tarafından çeşitli orijinal İbranice, Kildanice ve Aramice gibi eski yazılardan Grekçe'ye çevrilen tüm kutsal kitaptır.

IV. Ezra Kitabı, 1611 yılında Ingilizceye çevrilen King James Kutsal Kitap çevirisinin ilk çevirisinde de vardır.

Martin Luther(1483-1546); 1522-1534 yılları arasında Almanca'ya çevirdiği Kutsal Kitap yazıları arasına bu IV.Ezra Kitabını da almıştır.

Bugün Apokrafiler(**) -“Gizlenen Kitaplar”- olarak nitelendirilen ve Kutsal Kitaptan dışlanan bu kitaplar/bölümler, birçok kiliseler tarafından ayrı ayrı ele alınmıştır: Örneğin; 1546 yılında İtalya'nın Trentino Konseyi'nde Kutsal Kitap -resmi olarak- Apokrafilerle beraber 73 kitapçık olarak kataloglanmış ve kanonik(*) kabul edilmiştir. Daha önceden 'Septuaginta', Hıristiyan olan Yahudilerin Kutsal Kitap'ı 'Diaspora' adı altında 79 kitap olarak katologlanmış(Kanon) ve Protestanların Filistin Kataloğu dedikleri İbrani Kanon'u da 66 kitapçık olarak Kutsal Kitap adı altında kabul edile gelmiştir.

Kutsal Kitapların sıralaması, çeşitli el yazmaları veya baskılara göre değişmektedir. Örneğin Martin Luther çevirisinde, Malaki'ye kadar 39 kitap eski Ahit'i teşkil ediyor; onu takiben Apokrafiler adı altında Manessa'nın duasına kadar 14 kitap, ondan sonra Vahiy'e kadar Yeni Ahit ve Vahiy'den sonra da 3.Ezra(Veya I.Ezra), 4.Ezra(Veya II.Ezra) ile 3.Makabeliler kitapları(Veya Şimon'un Kitabı) “Ek” adı altında aynı kitapta bulunuyor.
Biz bu eserde kitapların sıralamasını, Almanca “Einheitsübersetzung” (Ekümenik / Birlik Çevirisi), Katholische Bibelanstalt GmbH Stuttgart-1980'e göre ve kitapların isim benzerliğini takip ederek yaptık. (Yani Martin Luther gibi 3.Ezra, 4.Ezra ve 3.Makabeliler kitaplarını kitabın sonuna ayrı bir ek olarak koymadık.)

Günümüz Türkçesine kazandırdığımız bu “Kutsal Kitap / Eski Ahit ve Yeni Ahit” ile Kitab-ı Mukaddes Şirketi'nin farklı zamanlarda yayınladığı çeviriler arasındaki bazı değişiklikler/farklılıklar, kitaptaki dip notlarda belirtilmiştir. (Mesela; bugünkü Hıristiyanlığın temel inancını yansıtan I.Yuh.5/7'deki: “Gökte tanıklık yapanlar üçtür: Baba, Oğul ve Kutsal Ruh ve bu üçü birdir.” cümlesini/‘âyetini', bahsi geçen Türkçe çevirilerde bulamıyoruz. Oysa bizim Türkçeye kazandırdığımız bu çeviriyle birlikte, Martin Luther ve dünyaca ünlü King James çevirilerinde de bu ‘ayet' mevcuttur/Üçlü birlik ‘Teslis'.)

Dip notlarıyle birlikte aynen Osmanlıca'sına uygun olarak aktarılan bu eser; Dinler Tarihi araştırmacıları için temel bir kaynak olmakla birlikte, kurulmak istenen yeni dünya düzenine dinlerin (özellikle Hristiyanlık ve Yahudiliğin) etkisinin ne olabileceğine, dinin siyaseti (siyasetin de dini) nasıl etkileyebileceğinin anlaşılmasına da önemli katkı sağlayacaktır.

Akademik bir doküman olarak ortaya koyduğumuz bu eserin ayrıca; Kutsal Kitap araştırmacıları için -bu kitapların değişik versiyonlarını karşılaştırmak ve muhtelif baskıları arasındaki farklılıkları tesbit etmek bakımından- önemli bir kaynak ve mutlak hakikatı arayanlar için de açık bir belge olacağı kanaatindeyiz...

Bu kitabın teknik basımını gerçekleştiren Ayyıldız Matbaacılık Ltd. Şti.'ne, kapak ve kitabın mizanpajında emeği geçenlere ve maddi-manevi katkılarından dolayı Sn. Hatice Akın'a teşekkür ederiz.

Kadir AKIN - Hakkı BAYRAKTAR

---------------------------------------
(*) : Kanon / kanonik kelimesi, Semitik kökenlidir. İkinci yüzyıldaki kilise geleneğinde; kiliselerde dinsel eğitim amacıyla kullanılacak, okunabilecek meşru, otoriter kitaplar manasına kullanılmaya başlanmıştır. Yahudilik'te ve Hıristiyanlık'ta itikadı yansıttığı düşünüldüğü için, din adamları tarafından resmi itikadın öğretisinde kulanımı onaylanan yazılar külliyatı “kanon / kanonik”(canonical) olarak anılır.
(**): Apokrafi, Apokrif (apocrypha) sözcüğü, Grekçe ‘saklı kitaplar' anlamına gelen ‘apocryphos' sözcüğünden gelmiştir. Orijinal metin Grekçe yazılmıştır. Bu kitaplar, I.Ö. 3. yüzyılda 70 kişilik bir ekip tarafından çevirisi yapılan Septuaginta'da bulunmaktadır.

Katolikler söz konusu kitaplardan "Deuterokanonik" yani Kutsal Kitap listesine sonradan eklenmiş kitaplar olarak söz ederler. Ortodoks Kilisesi ise "Deuterokanonik" olarak adlandırdığı kitapları 1642 Yaş (Jassy) ve 1672 Yeruşalim konsüllerinde "Kutsal Yazılar'ın gerçek parçaları" olarak adlandırmıştır.
Apokrif Kitaplar, Mesih Isa'dan önceki yüzyıllarda yaşayan Yahudiler'in tarihi, yaşamı, düşüncesi, ibadeti ve dinsel gelenekleri konusunda bilgiler vermesi bakımından çok önemlidir. Böylece Mesih İsa'nın hangi tarihsel ve kültürel ortamda yaşamını ve öğretisini sürdürdüğünün daha iyi anlaşılabileceğine inanılır.

(***): H. Bayraktar - K. Akın, Hakikat Yayınları, İst.Haziran-2003, 414 sayfa.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ / 4
ESKİ AHİT ( TEVRAT- MEZMURLAR)

Musa'nın İlk Beş Kitabı :
1- Tekvin (Yaratılış Kitabı) / 6
2- Çıkış (Mısır'dan Çıkış) / 49
3- Levililer / 85
4- Sayılar (Çölde Sayım) / 110
5- Tesniye (Yasa'nın Tekrarı) / 145
Tanrı Kavminin tarih / öykü kitapları [*]
6- Yeşu / 176
7- Hakimler / 196
8- Rut / 216
9- I. Samuel ( I.Krallar ) / 219
10- II. Samuel ( II.Krallar) / 246
11- I. Krallar ( III. Krallar) / 268
12- II. Krallar ( IV.Krallar ) / 294
13- I. Tarihler / 318
14- II. Tarihler / 341
15- Ezra / 370
16- I. Ezra (Buna 3.Ezra da deniyor) / 378
17- II.Ezra (Buna 4.Ezra deniyor) / 389
18- Nehemya / 409
19- Tobit'in Kitabı / 421
20- Yudit'in Kitabı / 428
21- Ester / 439
22- Ester'in “Hak” Kitabı / 445
23- Süsniye'nin Öyküsü ( Suzanna ) / 449
24- I. Makabeliler / 451
25- II. Makabeliler [**] / 473
26- III. Makabeliler (Veya ?imon'un Kitabı) / 489 27- Eyüp / 496

28- Mezmurlar / 518

29- Süleyman'ın Meselleri ( Özdeyişleri ) / 576
30- Vaiz / 594
31- Neşideler Neşidesi ( Ezgiler Ezgisi ) / 600
32- Süleyman'ın Hikmeti ( Bilgelik Kitabı ) / 603
33- Yesu ?irak veya Eklesiyastikus Kitabı / 613
34- İşaya ( Yeşeya ) / 643
35- Yeremya / 686
36- Yeremya'nın Mektubu / 733
37- Yeremya'nın Mersiyeleri ( Ağıtları ) / 734
38- Manessa'nın Duası / 738
39- Baruk'un Kitabı / 739
40- Hezekiel / 742
41- Daniyel / 784
42- Daniyel'in Hak Kitabı (Üç Gencin Ezgisi)/797
43- Babilom'un Balek ve Ejhelak Öyküsü / 798
44- Hoşea / 799
45- Yoel / 806
46- Amos / 808
47- Obadya / 813
48- Yunus / 814
49- Mika / 816
50- Nahum / 819
51- Habakkuk / 821
52- Sefenya / 823
53- Haggay / 825
54- Zekeriya / 826
55- Malaki / 833

YENİ AHİT ( İNCİLLER )

56- İncil Matta'ya göre / 836
57- İncil Markos'a göre / 865
58- İncil Luka'ya göre / 882
59- İncil Yuhanna'ya göre / 910
60- Elçilerin İşleri / 934
61- Pavlus'un Romalılara Mektubu / 964
62- Pavlus'un Korintos'a I. Mektubu / 977
63- Pavlus'un Korintos'a II.Mektubu / 990
64- Pavlus'un Galatyalılar'a Mektubu / 998
65- Pavlus'un Efesoslular'a Mektubu / 1002
66- Pavlus'un Filipililer'e Mektubu / 1007
67- Pavlus'un Koleseliler'e Mektubu / 1010
68- Pavlus'un Selanikliler'e I. Mektubu / 1013
69- Pavlus'un Selanikliler'e II. Mektubu / 1016
70- Pavlus'un Timeteos'a I. Mektubu / 1018
71- Pavlus'un Timeteos'a II. Mektubu / 1021
72- Pavlus'un Titus'a Mektubu / 1024
73- Pavlus'un Filimon'a Mektubu / 1025
74- Pavlus'un İbranîler'e Mektubu / 1026
75- Yakup'un Mektubu / 1035
76- Petrus Resulün(Elçinin) I. Mektubu / 1039
77- Petrus Resulün II. Mektubu / 1043
78- Yuhanna'nın I. Mektubu / 1045
79- Yuhanna'nın II. Mektubu / 1049
80- Yuhanna'nın III. Mektubu / 1049
81- Yahuda Resulün(Elçinin) Mektubu / 1049
82- Yuhanna'nın Vahyi / 1051 - 1065

[**] : Bazı kitaplarda yer alan IV. Makabeliler, on sekiz bölüm olup Ali Bey'in çevirisinde yer almamaktadır. IV. Makabeliler, II. Makabeliler'in başka bir çevirisi niteliğindedir.

*Kutsal Kitap Kronolojisi / 1066
* Kutsal Kitap'ta Geçen Uzunluk, Ağırlık ve
Paralar Cetveli / 1067
* Yahudi Takvimi / 1067

Bazı Belgeler / 1068 -1071
( 1885 Tarihli Osmanlıca Kitab-ı Mukaddes'in kapağı, İçindekiler kısmı ve sayfa örnekleri. / Ali Bey'in orijinal el yazması Kitab-ı Mukaddes metninden sayfa örneği. / 1844-1859'da Sina'da bulunan Grekçe Kodeks'in kopyası.)
* Eski Ahit'te Geçen Yerlerin Haritası - Yeni Ahit'in Yazıldığı Dönemde Asya İli ve Çevresi / 1071
* Başvurulan Bazı Kaynaklar / 1072

[*] : Bu başlık, Almanca “Einheitsübersetzung” (Ekümenik/Birlik Çevirisi), Katholische Bibelanstalt GmbH Stuttgart 1980'den alınmıştır. (Başlık altındaki kitaplar, 1885 tarihli Osmanlıca Kutsal Kitab'a aittir.